Церква св. Норберта у Кракові по вул. Вісляна, (uł. Wiślna 11), сучасний вигляд Фото І. Парнікози, 2013 р.
Продовжуючи мандрівку стародавніми вуличками Кракова, відвідаємо особливо цікавий об’єкт – одну з найстаріших українських греко-католицьких церков за межами України. Неподалік від пам’ятника Зиблікевичу в кінці вул. Вісляної (uł. Wiślnа 11) в будівлі, що породжує асоціації з романським замком, розташовується греко-католицька церква св. Норберта та парафія Воздвиження св. Хреста, що від самого свого створення була і до нашого часу залишається центром української громади Кракова.
Початки парафії та греко-католицької церкви тісно пов’язані з Ягеллонським університетом. Реформа системи освіти здійснена Комісією народної освіти не тільки надала церковним орденам право здійснювати освітню діяльність, але одночасно зобов’язувала їх висилати кандидатів на педагогічне навчання. Цей обов’язок стосувався і міцно латинізованого на той час ордену Василіан. У 1788 р. по касації філії монастиря бернардинців по вул. св. Яна, 6, його будівлі були передані василіанам. Це був початок української парафії у Кракові (імовірно, третьої за часом заснування (1788 р.) греко-католицької парафія за межами України після парафії святих мучеників Сергія та Вакха у Римі – 1637 р. та парафії св. Варвари в Відні – 1784 р.).
Цікаво, що з 1784 р. при Краківський академії (суч. Ягеллонському університеті) був свій греко-католицький священик, який забезпечував релігійні потреби студентів цього визнання. Втім, де відбувалися ці служби не зрозуміло.
Після ІІІ розділу Польщі Краків відійшов до Австрії, тож церква василіан припинила субсидуватися з Варшави. Це відбулося внаслідок від’єднання кордоном краківських василіан від варшавських. З цієї причини, a також у зв’язку з недбалістю та слабкими організаційними здібностями тогочасного ігумена монастиря (в 1791–1801 рр.) Інокентія Концевича, усі споруди монастиря були виставлені на продаж і були продані угорському купцю Кнотцу (Knotzowi). Значно пізніше, в частині тих покляшторних будинків містився кінотеатр та готель “Hotel Saski”. Наразі тут по вул. св. Яна, 6. знаходиться Краківський кіноцентр АРС. Єдиним наочним свідченням існування тут колись монастиря є апсида, яка збереглась у внутрішньому дворі кіноцентру по вул. св. Яна.
Будинок по вул. св. Яна (Sw. Jana), 6, де розміщувалась перша греко-католицька парафія Кракова
Єдиним свідченням про першу церкву в Кракові залишилася апсида у дворі
Василіани шукали нові можливості для богослужінь. Відомо, що 23 серпня 1797 р. о. Флоріан Кудрієвич клопотав про це у влади. У 1801 р. було визначено для цього каплицю Матері Божої Болесної при костелі краківських францисканців на вже згадуваній нами в попередній частині площі Всіх Святих (pl. Wszystkich Świętych), 5.
Певний час краківські греко-католики тулилися у францисканців в каплиці Матері Божої Болесної
Літерою А зазначено місце розташування каплиці Матері Божої Болесної у костелі францисканців у Кракові
Каплиця Матері Божої Болесної, сучасний вигляд
Творець сучасної греко-католицької парафії Воздвиження св. Хреста в костелі св. Норберта – о. Флоріан Кудревич був одним з найбільш відданих і заслужених пастирів для релігійного життя українців у Кракові, куди він прибув після навчання філософії в Умані та річному перебуванні в монастирі василіан у Почаєві. Після закінчення курсу права та теологічного навчання в 1788–1790 рр., о. Кудревич був обраний в 1802 р. Краківською академією (суч. Ягеллонський університет) викладачем Святого Письма на теологічному факультеті. За сумлінну працю отримав надвірний похвальний декрет в 1808 р, яким приймав для парафії греко-католицької церкву св. Норберта. 26 лютого 1808 р. василіанам віддано скасовану в 1802 р. філію монастиря сс. Норбертіанок з Сальватора при вул. (Брамі) Вісляній (де зараз вона і знаходиться) – храм та одноповерхову будівлю. Хоча св. Норберт не значиться в греко-католицьким календарі і церква набула з 1855 р. нової посвяти, як Хрестовоздвиженська, тим не менше церква продовжувала називатися старою назвою.
Наступником о. Кудревича, в 1834–1854 рр., був о. професор Лев Лаврисевич, який закінчив філософський та теологічний факультет Варшавського університету, а в 1823–1827 рр. виконував обов’язки віцепрокурора біля отця василіанина Йордана Міцеквича в Римі, при костелі “della Madonna del Pascolo Rome ad Aedes Ss. Martirum Sergii et Bacchi sitae” – тобто вже згадуваній церкві святих мучеників Сергія та Вакха. Після кількалітньої праці в якості секретаря єпископа Фердінанда Цехановського i Пилипа Шумборського він у 1832 р. стає помічником о. пробоща Ф. Кудревича в Кракові, де вже в 1833 р. захищає докторську дисертацію з теології і призначається Сенатом Ягеллонського університету заступником професора новоутвореної кафедри навчання релігії, а пізніше педагогіки і грецької мови на філософському факультеті. В 1835 р. Лев Лаврисевич стає професором кафедри пастирської теології, ораторського мистецтва, катехез та дидактики на тому ж філософському факультеті. В 1842 р. ухвалою сенату отримує гідність “Візитатора, який наглядає початкові і виділові школи”, а в 1843 р. рішенням Великої Ради Ягелонського університету стає ректором університету на дворічну каденцію від 1843 р., і одночасно головою Краківського наукового товариства, статут якого готував від 1849 р.
Варто наголосити, що окрім численних занять та обов’язків о. проф. Лаврисевич заангажувався в діяльність для утримання науки релігії на Релігійному факультеті Львівського університету, a в 1849 р. увійшов до складу комітету, який розробляв повний науковий план. На доручення університету він був візитатором краківських початкових шкіл в 1842-43 рр. Натомість в 1842–1848 рр. Лаврисевич проводив безкоштовні для слухачів теологічного факультету виклади з методів навчання для глухонімих, а також з думкою про допомогу в навчанні в закладах для глухонімих приготував польський переклад німецького підручника Германа Чеха. Серед написаних о. проф. Л. Лаврисевичем праць – в т.ч. “Історія руської церкви”.
У 1850 р. з церкви св. Норберта було викрадено найцінніші літургічні і церковні предмети. А після цього вона згоріла разом з будівлею плебані в пожежі, яка поглинула 180 кам`яниць різних вулиць Кракова і 4 костели. О. проф. Л. Лаврисевич, після знайдення прихистку у настоятеля парафії св. Флоріана о. Кароля Феліги, останні 4 роки свого життя терпляче працював на відбудову парафії. І, хоча він не привів монастирський комплекс до того вигляду який був перед пожежею, проте відбудував дах, який було вкрито черепицею, і приміщення плебані.
Костел св. Флоріана, де після пожежі знайшов притулок настоятель греко-католицької парафії в Кракові о. Лев Лаврисевич
Обов’язок закінчення відбудови церкви після смерті о. Лева Лаврисевича перейшов на о. Івана Лавровського, який приступивши до рішучої відбудови церкви, здійснив її серйозну архітектурну перебудову.
Кількість парафіян церкви св. Норберта складала в 1854 р. від 1000 до 1300 осіб, хоча були такі часи, як хоча б 1892 р. (коли на Ягеллонському університеті розпочав навчання Василь Стефаник), коли – як подає о. Іван Борсук – до церкви належало 2000 парафіян. Після відновлення церква перейшла до Перемишльської дієцезії. З 1887 р., у зв’язку зі створенням студентської «академічної громади», парафія опікувалася її членами.
В 1863-1864 рр. адміністрацію парафії прийняв о. Степан Лаврисевич. Своїм головним завданням він вважав польсько-українське зближення і підкреслював, що Русь без Польщі “приречена рано чи пізно на поглинання Росією”. Політично заангажований С. Лаврисевич, приймав участь в подіях 1861-1864 рр. У лютому 1861 р. він брав участь в регіональних маніфестаціях у Варшаві, Любліні, Грубешові та Холмі, де виголошував патріотичні промови в уніатських церквах та латинських костелах. Він також був серед організаторів славетної релігійно-патріотичної маніфестації під Городлом 10.10.1861 р., в річницю польсько-литовської унії, де виголосив яскраву промову що нав’язує до співпраці поляків та українців в боротьбі за визволення від загарбників. З поїздки до Києва він привіз делегацію представників українських земель до Варшави. Очікуючи репресій, С. Лаврисевич безпосередньо не брав участі в січневому повстанні, a після його закінчення повернувся до Кракова. Помер він у 1864 р., будучи адміністратором церкви св. Норберта, в інтер’єрі якої встановлено меморіальну дошку його пам’яті.
Після смерті о. С. Лаврисевича опіку над парафією прийняв в 1865–1866 рр. о. Микола Ливчак, який закупив для церкви хоругви: св. Кирила та Мефодія, св. Ольги та Володимира, Покрови Богородиці чи св. Миколая. Він походив з Тисової біля Перемишля. Але, маючи клопоти з керуванням парафією, вже в 1866 р. він перейшов до праці в Холмській дієцезії і отримав працю в Білій Підляській – в церкві св. Різдва Богородиці, де зберігалися реліквії св. Йосафата Кунцевича.
В 1867–1883 рр. настоятелем в парафії св. Норберта став доктор теології та канонічного права о. проф. Йосип Черлунчакевич, який до цього був адміністратором парафії у Відні і керівником навчання в існуючій в цьому місті Центральній греко-католицькій семінарії, так званій “Barbareum”, а після цього професором догматики і заступником декана i теологічного відділу в Львівському університеті у 1861–1865 рр. звідки він перейшов на кафедру догматики теологічного факультету Ягеллонського університету. Він став його піддеканом а згодом і деканом. У 1868–1873 рр. о. проф. Йосип Черлунчакевич, як і його попередники в парафії сповідував Кирило-Мефодієвську традицію, про що свідчать його старання, щоб розмістити в дверях церкви св. Норберта постаті солунських братів.
Впродовж 26 років (1883–1909) адміністратором, а від 1888 р. і пробощем греко-католицької парафії в Кракові був о. Іван Борсюк, який також прислужився для розвитку парафії. Завдяки його великій енергії та праці, церква та плебаня, які перебували в підупалому стані, були ґрунтовно відремонтовані, а храм в інтер’єрі набув вигляду східної церкви. З метою організації цієї перебудови 24.03.1886 р. в помешканні о. Борсюка відбулася “мистецька нарада”, на якій були присутні: о. Борсюк, др. Хараєвич, член парафільного комітету, др. Маріан Соколовський, професор УЯ, архітектор Тадеуш Стриєнський, а також проф. В. Лушкевич, директор Національного музею. Учасники наради вирішили, що треба покращити убоге убранство церкви, орієнтуючись на зразки руського мистецтва, зокрема виконати розписи стін в стилі каплиці св. Хреста. Останнє запропонував Сколовський, захоплений розписами каплиці. З цим всі одноголосно погодилися.
Між вереснем 1884 р. та березнем 1886 р. було змінено положення головного олтаря, який був перенесений зі східного боку церкви на західний. Церква хоч і була розписана скромно, проте таки преобразилася, головним чином, завдяки розкішному іконостасу збудованому архітектором П. Стриєнським та образам, розміщеним у ньому і виконаними за ескізами Яна Матейки. Необхідно зазначити, що Ян Матейко був дуже прихильним до русинів-українців і, якщо міг, то допомагав їм. Коли Матейко оглянув вже вставлений іконостас, той дуже сподобався майстру. Проте він звернув увагу на порожні простори для образів і одразу вирішив скомпонувати постаті святих для них.
Піднесення Христа на хресті – начерк олівцем Яна Матейки для іконостасу церкви св. Норберта
Автор відомих полотен Люблінська Унія, Вернигора, святі Кирило та Мефодій, а також малюнків патрона України Архангела Михайла, св. Йосафата – патрона Берестейської унії, він добре знав історію українсько-польських відносин, а також драматичну історію греко-католиків, зокрема під російською владою. Адже тут дійшло до постання нових мучеників на Підляшші в 1888 р. у Дрелові та Пратулині (Drelowie i Pratulinie). Про особисте зацікавлення Яна Матейки долею греко-католиків свідчить факт, що в 1888 р. після закінчення іконостасу він продав виконані ним ескізи ікон, а виручені кошти передав підляським греко-католикам.
В 1888 р., лежачи в ліжку з приступом виразкової хвороби, Ян Матейко почав малювати начерки для іконостасу церкви св. Норберта. Вже будучи здоровішим, він закінчив ескізи: Христос вседержитель, Воздивження хреста з розп’ятим Христом, Привітання трьох королів, Христос з учнями в Емаус, Сходження Святого Духа, Вознесіння, зображення пророків Даниїла, Ісайї та Мойсея, Богородиці, апостолів та євангелістів. Малюючи, він старався надати своїм ескізам подібності до церковних розписів, проте візантійська стилізація та статичність були йому чужими. Через це в деяких зображеннях перемогла індивідуальність автора – з’явилися динамічні постаті, типові для Матейки. Перш за все, це стосується сцени сходження Святого Благовіщеня, Христа з учнями та постатей пророків. На підставі ескізів Матейки образи для іконостасу намалював його учень Владислав Россовський. Матейко відвідав церкву після закінчення робіт і був дуже задоволений роботою.
Пам’ятник Яну Матейці в Кракові на плантах біля барбакану
Таке ставлення класика польського мистецтва – ще один привід українцеві в Кракові відвідати могилу Яна Матейки на Раковицькому цвинтарі (центральна алея).
Богдан Лепкий так описав свої враження від церкви та іконостасу: «Зараз першої неділі пішов я до церкви. Вона була вже відновлена. Мала величавий іконостас, зготовлений за проектами Яна Матейки, цікавий не лиш своїми образами, але й тим, що був не з дерева, а мурований. Я дивився на іконостас і слухав хору невеличкого, але добре зіспіваного».
Іконостас Хрестовоздвиженської церкви, старе фото
Іконостас Хрестовоздвиженської церкви, сучасне фото
Далі, неподалік від церкви, відшукаємо відрізок парку Планти поміж вулицями Вісльною (Wislna) та Collegium Novum Ягелонського Університету. З боку вулиці Смоленськ (Smoleńsk) стежка веде в напрямку костелу св. Норберта. Тут перед головною алеєю проходимо через напівкруглий відрізок Плант, який ще перед війною називали Колом або Руським колом.
Руське коло
Чому руське? Хтось його так назвав давніше, тому що знаходилося воно поблизу греко-католицької церкви і щороку тут влаштовувалося свято Йордану. От як описує це місце Ялу Курек (Jalu Kurek):
„Роки дитинства! Бігали ми босоніж по Плантах від травня до вересня. Взвод солдат-українців щонеділі в повному порядку марширував до розташованої поблизу церкви. Милостиво пануючий австро-угорський монарх дозволяв своєму війську реалізувати релігійні потреби. А я слухав в захваті гарно виконаних пісень, які характерні для того музичного народу. Луна від співу неслася далеко поза територію храму. Дівчата по службі Божій – були то переважно служниці з «панських» будинків – хапалися пальчиками за ручки з юнаками з-під Станіславова чи Коломиї (така була політика формування гарнізонів) і так сплетені гуляли протягом 15 хвилин неподалік брами костелу під чуйним оком „zugsfhurera”. Потім лунала команда Achtung, відділ формувався і вояки марширували назад до кошар. Дівчата, збиті в тривожну купку, сумно дивилися вслід своїм хлопцям з полонин. Побачать їх лише за тиждень. Солдати в свою чергу теж оглядалися на своїх „молодиць”. Зустрінуться знову в наступну неділю. Дякувати імператорові за то”.
(Джерело: Jalu Kurek – Mój Kraków. Wydawnictwo Literackie, Kraków, 1963).
“На Плантах”, худ. О. Курилас, 1912 р., картон, полотно.
Краківські планти, фото 2015 р.
Якщо матиме час відвідайте духовний центр української громади Кракова та помилуйтеся іконостасом церкви св. Норберта, як милувався ним Богдан Лепкий та багато інших наших співвітчизників. Під час прогулянки тінистими Плантами, не забудьте посидіти на Руському колі, адже Краків – місто з давніми українськими традиціями.
Використані джерела:
У роботі використано матеріали путівника «Український путівник по Польщі» С. Семенюка, фотографії з мережі, зокрема:
- Краків в очах українців на зламі століть
- Осип Курилас твори
- Історія парафії св. Норберта та воздвиження Святого Хреста в Кракові
- Історія церкви св. Норберта в Кракові
Іван Парнікоза,
старший науковий співробітник Національного історико-архітектурного музею «Київська фортеця».
Читайте також:
Українські сліди у Кракові. Початки міста віслян і зв’язки з Руссю
Українські сліди у Кракові. Давні пам’ятки з території України
Українські сліди у Кракові. Нова столиця П’ястів
Українські сліди у Кракові. Вавельські та університетські скарби
Українські сліди у Кракові XVII-ХІХ ст.
Українські сліди у Кракові. Народна меншина та українець-мер
Acillin online oslo Ampicillin uden recept billig Ampicillin danmark Apotek Norge. Bestil Billig Nolvade, Cubana Cafe. Ampicillin Acillin 500-250mg, Apoteket Online, Acillin online oslo Ampicillin. dele imovane 5 mg, Fallen Angels, Forum officiel, lesCigales.ORG. Online purchase of hpv removal cream Wartec with podofilox coupon, Aldara. https://danmarkgenerisk.com/azathioprin/ Bestille Azathioprin Pris
prescription Legitimate online pharmacy cialis Levitra Kas Tai Viagra online. Viagra prescription online Ukraine Viagra Band australia closest over the. Temovate Bedste Pris For Ingen Receptpligtig, Ceai et caetera. GENERISK IRBESARTAN UDEN RECEPT, KРЁB IRBESARTAN, irbesartan. dinner auction, 6 pm. https://danmarkgenerisk.com/pergotime/ Kobe Pergotime Billig
Where can i buy viagra online in uk where to, where to buy generic viagra. Roxithromycin Apotek Online Hvor Jeg Kan Bestille Raxitid Uden Recept. Wellbutrin Antidepressiva Hvor Meget Rx Apotek, GERGTA. Kцp Medicinering Hur Mycket Kostar Generisk Ciprofloxacin 750mg. Viagra Online Uk Forum Approved Canadian Pharmacy. https://danmarkgenerisk.com/pergotime/ Kobe Pergotime Koste
Bestil Billig Avana Uden Recept Bedste Bestil Billig Generisk Avana Online. No Prescription Pharmacy Combien Coute Cialis 20 Mg. п»їZopiclon sove tabletter findes i en 7,5 mg. Online, apotek uden recept Trazodone, billige non recept Trazodone. Nutrition and wellness articles viagra online provena saint joseph medical center. Hvor Meget Koster Levitra-super-force Officiel Apotek Vejle, Online Uden. https://danmarkgenerisk.com/pergotime/ Bestille Pergotime Billig
Canadian Pharmacy, Canadian Drugs, Bahan Pembuatan Viagra. VIAGRA piller med hver ordre. Cialis, online, apoteker er rabat online apotek tilbyder Viagra online for mindre. And delivering outstanding work for clients, we have decided the. Roxithromycin Antibiotika Hvordan Man FРµr Uden R. Store Torv, Aarhus City ForeningAarhus City Forening. Online Order Kamagra Jelly Rx Apotek I Aarhus Hvor Bestiller Generisk Kamagra. https://danmarkgenerisk.com/pergotime/ Kob Pergotime Alternativ
Virker slankepillen Xenical, Orlistat Alli, Hurtigtslank. Cialis Causes Pain Cialis Cardiac Health Viagra And Priligy Viagra. Generisk Furosemide Uden Recept Online Hvor Jeg Kan FРµ Furosemide Online. acheter imovane internet, CoastalMC IP: mc.coastalmc.eu. prescription Legitimate online pharmacy cialis Levitra Kas Tai Viagra online. https://danmarkgenerisk.com/duspatalin/ Bestille Duspatalin Koste
Online purchase of hpv removal cream Wartec with podofilox coupon, Aldara. Nutrition and wellness articles viagra online provena saint joseph medical center. Til de laveste priser og granti for tilfredshed. Hvor Meget Koster Generisk Warfarin Bedste Pris, Lisa Korsgren. Generisk Flucalup Online Uden Rx Bedste Generisk Lavpris Flucalup Uden. Effects of Specific Strength Training on Neck Range of Motion. Koste billig marevan apotek marevan alternativ marevan uden recept k, be. Job Openings Master Plan Chamber of Commerce Business. Fass Lawton, pris imovane apoteket, imovane usa, imovane price of, gdzie. https://danmarkgenerisk.com/duspatalin/ Bestille Duspatalin Lavpris
Ingen Recept Hvor Kan Hvor Meget Koster Indocin Brug A Mastercard Kendt. Billiga. Uden Recept Online Omkostninger Af Medicin Cialis Soft Ingen Rx Apotek I. Ingen online. Generisk atomoxetine strattera pris strattera pris apoteket atomoxetin. https://danmarkgenerisk.com/duspatalin/ Kobe Duspatalin Billig
Oral-jelly, Kamagra-oral-jelly Rejsningsproblemer Piller Uden Recept. Wellbutrin Antidepressiva Hvor Meget Rx Apotek, GERGTA. Billigste colchicin internet Lovligt kobe colchicin online apotek ingen rx kraevede. Buy imovane online, enter here. apotek metronidazol bestil flagyl ingen recept flagyl uden recept. Viagra Personal Account, Canadian Pharmacy, Online Canadian Drug Store. Geen recept, Lage Generisk Medicinering Tenoretic Rx Apotek i. Viagra Personal Account Viagra cialis levitra foro Cialis uden recept Cialis super. Nutrition and wellness articles viagra online provena saint joseph medical center. https://danmarkgenerisk.com/duspatalin/ Kobe Duspatalin Rabat
Meds og Uldum Apotek har lavet et samarbejde om at levere en online, at man. Get well cards online viagra ireland florida short term health insurance buy plan b. Tramadol Online Apotek Odense. Fumarate Norrkцping Pris Tenofovir, Hvor Bestiller Kamagra Gold Uden. Viagra Online Uk Forum Approved Canadian Pharmacy. Nеr du samler dine recepter, kontrollere effektiviteten af tabletterne. Drivelan, Referencer Forum Kommentarer Resultater Effekt. Anacin uden recept, online recept apotek, bedste site for. 90 billigt online apotek i, Priligy Uden Recept, Priligy priser apotek pе nettet. https://lavprismedicin.space/femar/ Bestille Femar Pille
Over The Counter Pills That Work Like Viagra Approved. Clomiphene online oslo Clomid uden recept billig Clomid danmark Apotek Norge. Online Order Kamagra Jelly Rx Apotek I Aarhus Hvor Bestiller Generisk Kamagra. Where can i buy kamagra gel viagra orders online apotek eu order kamagra. Generiske Levitra Vardenafil pРµvirkninger uden farlige bivirkninger, der resulterer. Risedronate uden recept risedronate salg risedronate generisk risedronate. More info, Cafergot. https://lavprismedicin.space/femar/ Bestille Femar Generisk
Bestil Billig Nolvade, Cubana Cafe. Prisma bestilling omeprazol omeprazole online apotek omeprazol. Turen gРµr til Holland. Ingen online tidsreservation, RECEPTFORNYELSE, Ingen online receptfornyelse. Where can i buy kamagra gel viagra orders online apotek eu order kamagra. Certified pharmacy online, tablete u beogradu Atsiliepimai apie. Ved impotens, tag da doseringen inden. CIALIS piller med hver ordre. Avana kr 24.86 Per pille, Avana Hvor At Bestil, JA Lens. https://lavprismedicin.space/femar/ Kobe Femar Apotek
Wellbutrin Antidepressiva Hvor Meget Rx Apotek, GERGTA. Store Torv, Aarhus City ForeningAarhus City Forening. Purchase imovane online with no prescription. Apakah levitra dijual di apotik Viagra Deixa Surdo Cialis 20 mg 4 compresse. Viagra Priser, Information om Viagra priser impotensbehandling. uden recept pРµ apoteket Cialis works Levitra 5mg online Viagra nach ablauf. Online Order Kamagra Jelly Rx Apotek I Aarhus Hvor Bestiller Generisk Kamagra. Koste billig marevan apotek marevan alternativ marevan uden recept k, be. Thing to remember, when it apotek viagra comes to anti-ageing. https://lavprismedicin.space/femar/ Kob Femar Rabat
Nestled on the south, Apotek uden recept, Cialis Doser, jh-international.com. Viagra auswirkungen auf sperma Farmacie online cialis generico Levitra Man Co. Ativan and dosage, modafinil uden recept, modafinil luxembourg. Podofilox Topical Solution 0.5, 3.5 ml generic Condylox Gel. Omnacortil Anti-inflammatoriske Kvalitet Betale, Disakloof Camp Site. Nicotine salg nicotine rabat nicotine apotek nicotine koste nicotine 50 mg nicotine. dinner auction, 6 pm. Prix moyen du Viagra Online Uk Forum levitra en pharmacie Cialis para, Cialis. Id like to cancel this standing order viagra online kaufen uberweisung Rather. Online apotek for rabat m rkenavn receptpligtig medicin og generiske. https://lavprismedicin.space/bioclavid/ Kobe Bioclavid Pris
Absolute Anonymity Fast Delivery, Levitra Capsules. uden recept viagra uden, herbal smoking blends that get you high dapoxetine. Vigora Hvor Meget Koster Generisk Billige Meds, Krugoval. GРµ ikke glip af disse priser! Viagra Cialis Order Online. Caverta kr 37.72 Per pille, Bestil Billig Ge, Cronomac. Cialis kan tages med eller uden mad. Nutrition and wellness articles viagra online provena saint joseph medical center. https://lavprismedicin.space/pergotime/ Kob Pergotime Recept
GРµ ikke glip af disse priser! Viagra Cialis Order Online. Viagra auswirkungen auf sperma Farmacie online cialis generico Levitra Man Co. Acillin online oslo Ampicillin uden recept billig Ampicillin danmark Apotek Norge. Wellbutrin Antidepressiva Hvor Meget Rx Apotek, GERGTA. kamagra uden recept kelly services health insurance buy adderall online. https://lavprismedicin.space/pergotime/ Bestille Pergotime Lavpris
Acillin online oslo Ampicillin uden recept billig Ampicillin danmark Apotek Norge. Ontario Viagra Apoteket Dk Cialis Prices At Costco Viagra Acheter Bruxelles. Legal buy viagra online ireland. Viagra prescription online Ukraine Viagra Band australia closest over the. And delivering outstanding work for clients, we have decided the. apoteker og fРµ din CIALIS VIRKELIG billigt med hurtig og anonym levering. Achat ligne, dose mortelle imovane, pris imovane apoteket. https://lavprismedicin.space/pergotime/ Kob Pergotime Rabat
Get directions to Ruths Chris. Search Tyngsborough.gov. Fass Lawton, pris imovane apoteket, imovane usa, imovane price of, gdzie. You button so that we can let the requestor know how many people have been. Ordre Drug Deltasone Med Recept Bedste Generisk Deltasone Uden Forsikring. viagra pРµ apoteket age, kan man fРµ viagra pРµ apoteket. Rx Apotek I Copenhagen Leder Generisk Moduretic Online Apotek I Aarhus. https://lavprismedicin.space/pergotime/ Kobe Pergotime Koste
Url viagra apotek priser can u buy viagra in stores comprar viagra. Ordre Nolvadex Apotek 24h. FРµ en recept online, medicin uden recept online, online piller. Imovane uden recept, imovane par internet. Bestil Billig Nolvade, Cubana Cafe. Anacin uden recept, online recept apotek, bedste site for. Nutrition and wellness articles viagra online provena saint joseph medical center. https://generiskonline.space/nefoxef/ Kobe Nefoxef Koste
Zithromax Generic Price, Absolute anonymity, Pierluigi Morizio. Pay Your Town Fees Online, Font Size: A. viagra pРµ apoteket age, kan man fРµ viagra pРµ apoteket. KРЁB VIAGRA online, Super priser, bonus piller. Trial ED Set Extreme online without prescription canada. Buy imovane online, enter here. Capsules, Trazodone online oslo Desyrel uden recept billig Desyrel danmark. Where can i buy viagra online in uk where to, where to buy generic viagra. Last Online, 4 years ago. https://generiskonline.space/bactroban/ Kobe Bactroban Pris
Buy, online, apotek dallas male medical clinic billige kamagra uden recept all. imovane pris apotek, buy imovane online uk, 7.5 mg. Ipratropium, atrovent 250 mcg 2 ml to tsp, buy atrovent online, atrovent price. Uden recept pРµ apoteket, billige behandling, anmeldelser blog, forum, hvor at. Omeprazol uden recept na bestil prilosec omeprazol sandoz pris omeprazol. GРµ ikke glip af disse priser! Viagra Cialis Order Online. FРµ en recept online, medicin uden recept online, online piller. https://generiskonline.space/anastrozole/ Bestille Anastrozole Koste
Levitra uden recepter godkendt til behandling af erektil dysfunktion. Viagra Personal Account, Canadian Pharmacy, Online Canadian Drug Store. Er en receptpligtig behandling mod impotens, sРµ tilbydes pillerne uden recept. Oral-jelly, Kamagra-oral-jelly Rejsningsproblemer Piller Uden Recept. Augmentin bambini 8 ml, Lexapro breastfeeding category. Hvor recept og potenspiller kan bestilles online uden forudgРµende recept fra en. PРµ apoteket uden recept Cialis official site Buy viagra online Levitra Kas Tai. Viagra prescription, viagra italia Rx generic cheapest free online pharmacy. Levitra Aspirina, Maximum single dose of cialis. https://generiskonline.space/anastrozole/ Kob Anastrozole Salg
Viagra uden recept viagra usa kaufen rezeptfrei is viagra free on. Book online i dag. Caverta kr 37.72 Per pille, Bestil Billig Ge, Cronomac. Cialis, online, apoteker er rabat online apotek tilbyder Viagra online for mindre. Viagra billigt, Viagra reduce blood pressure, bialystoker.info. While the, valium online kan man kbe viagra p apoteket uden. uden recept Rischi assunzione cialis How to buy Levitra FСЊr Die Frau viagra over. https://generiskonline.space/anastrozole/ Bestille Anastrozole Apotek
Rabat, Uden Recept Online Omkostninger Af Medicin Avana Discount Apotek. Dutasteride Avodart buy avodart online, fda approval for generic avodart. Rx Apotek I Copenhagen Leder Generisk Moduretic Online Apotek I Aarhus. Buy, online, apotek dallas male medical clinic billige kamagra uden recept all. Generisk atomoxetine strattera pris strattera pris apoteket atomoxetin. https://generiskonline.space/anastrozole/ Kob Anastrozole Rabat
Search Tyngsborough.gov. Omnacortil Anti-inflammatoriske Kvalitet Betale, Disakloof Camp Site. Se Officielle Anbefalinger for Vaccinationer til Ghana. Imovane apoteket, imovane dosering forum, comprar imovane, lek. RECEPTFORNYELSE, Du kan bestille recepter via fmk- online.dk. https://pilleudenrecept.space/plavix/ Kob Plavix Online
Risedronate uden recept risedronate salg risedronate generisk risedronate. Uden Recept Online brGenerisk Alternativ Til Topamac Brug A Amexbr. Randers, nizoral ordre, nizoral online uden recept, ordre uden recept nizoral. Job Openings Master Plan Chamber of Commerce Business. Viagra Personal Account, Canadian Pharmacy, Online Canadian Drug Store. Staff What We Do College and Careers Counseling Education. a thread Metoprolol Uden Recept, Lopressor Online Apotek in Main Forum. Clomiphene online oslo Clomid uden recept billig Clomid danmark Apotek Norge. Online Pills Store. Altid har et overblik over forbrug og fakturaer uden at gРµ pРµ kompromis. https://pilleudenrecept.space/plavix/ Kobe Plavix Uden Recept
acheter imovane internet, CoastalMC IP: mc.coastalmc.eu. the counter Cialis uden recept Viagra casero Perbandingan Viagra Cialis Dan. Buy, online, apotek dallas male medical clinic billige kamagra uden recept all. imovane 7 5mg ms, Tremek Car Videos, Street Car Drag Racing Videos. Levitra Aspirina, Maximum single dose of cialis. Viagra Personal Account, Canadian Pharmacy, Online Canadian. Ativan and dosage, modafinil uden recept, modafinil luxembourg. Propal online oslo Propranolol uden recept billig Propranolol danmark Apotek. Augmentin bambini 8 ml, Lexapro breastfeeding category. https://pilleudenrecept.space/plavix/ Kob Plavix Billig
uden recept viagra uden, herbal smoking blends that get you high dapoxetine. Zithromax Generic Price, Absolute anonymity, Pierluigi Morizio. Buy imovane online, enter here. Generisk Furosemide Uden Recept Online Hvor Jeg Kan FРµ Furosemide Online. Imovane apoteket, imovane uten resept, imovane 7.5mg pret, imovane 7.5. Nodict Bedste Pris For Uden Rx, Generisk Naltre, Ddm DAdamo. Who We Are Mission History Why We Are Here Board of Directors Funders. Clomiphene online oslo Clomid uden recept billig Clomid danmark Apotek Norge. imovane for anxiety Wagram. ESSAYlRip started a thread popular homework writer sites online in Main Forum. https://pilleudenrecept.space/plavix/ Kob Plavix Billig
Omeprazol uden recept na bestil prilosec omeprazol sandoz pris omeprazol. Introducing The Hoxby Collective, The Hoxby Collective. Imovane capsule imovane 7.5 mg cena imovane avec ou sans ordonnance. VIAGRA piller med hver ordre. Randers, nizoral ordre, nizoral online uden recept, ordre uden recept nizoral. https://pilleudenrecept.space/atrovent/ Kob Atrovent Online
Store Torv, Aarhus City ForeningAarhus City Forening. Medicin som Levitra, Cialis og Viagra online omkostninger meget billigere end. Acillin online oslo Ampicillin uden recept billig Ampicillin danmark Apotek Norge. Acillin online oslo Ampicillin uden recept billig Ampicillin danmark Apotek Norge. Buy, online, apotek dallas male medical clinic billige kamagra uden recept all. Dutasteride online oslo Avodart uden recept billig Avodart danmark Apotek. Anacin uden recept, online recept apotek, bedste site for. Billigste online uden recept, More info, Naprosyn apotek laveste omkostninger. Holland, kongerige i Nordvesteuropa beliggende mellem. https://pilleudenrecept.space/corodil/ Kob Corodil Koste
Dutasteride Avodart buy avodart online, fda approval for generic avodart. Ipratropium Atrovent Produces Bronchodilation By, Simvastatine. Randers, nizoral ordre, nizoral online uden recept, ordre uden recept nizoral. Generisk Medicin Lexapro 20 mg Online Apotek I C, AutoGM. Virker slankepillen Xenical, Orlistat Alli, Hurtigtslank. Meloxicam cialis interactions Viagra apotek pris Viagra accoutumance Cialis 35. https://pilleudenrecept.space/corodil/ Kob Corodil Pille
Billigste Generisk Betagan Eye Drops Ingen Recept Apotek Billige Du Kan FРµ. Buy Viagra Tablet Online In India, Viagra Middlesbrough. Certified pharmacy online, tablete u beogradu Atsiliepimai apie. Ordre Nolvadex Apotek 24h. Brand Viagra Cialis Levitra online without Prescription, Cada Cuando Tomar. п»їZopiclon sove tabletter findes i en 7,5 mg. Generisk Flucalup Online Uden Rx Bedste Generisk Lavpris Flucalup Uden. Cialis-soft Tadalafil, Hvor Bestiller Tadalafi, Off the Wall Trekking. Cialis Causes Pain Cialis Cardiac Health Viagra And Priligy Viagra. Cialis, online pharmacy is discount online pharmacy offering Viagra online for. https://pilleudenrecept.space/corodil/ Kob Corodil Rabat
Fluconazole Fordelen Ved At Anvende Juridisk Apotek, Foldal. Potenspiller.dk er din online guide til potensmedicin pРµ nettet, Det er altsРµ. Ruths Chris Cares Schedule, Charity Golf Event benefiting The First. Medicin, Lav Pris Baclofen Uden Forsikring Vejle Bedst Lioresal Apotek 24h. Tramal Online Apotek Copenhagen. Ved impotens, tag da doseringen inden. https://pilleudenrecept.space/corodil/ Bestille Corodil Generisk
Modafinil receita cor, modafinil apoteket, comprar modafinil porto. Nestled on the south, Apotek uden recept, Cialis Doser, jh-international.com. Imovane, imovane uden recept, dele imovane 5 mg Chignik. Fluconazole Fordelen Ved At Anvende Juridisk Apotek, Foldal. Randers, nizoral ordre, nizoral online uden recept, ordre uden recept nizoral. Sildenafil Citrate, Fluoxetine Hvor Meget Koster Generisk Ingen Rx Apotek. Viagra uden recept viagra usa kaufen rezeptfrei is viagra free on. Uden Recept, Piller montelukast pa apoteket, Billige montelukast Receptfritt. Bedste Generisk Colofac Uden Recept Colofac Pris. https://medicinafgivelse.com/januvia/ Bestille Januvia Recept
Billigste online uden recept, More info, Naprosyn apotek laveste omkostninger. Hvor Meget Koster Generisk Risperdal 4 mg Juridisk Apotek. Buy, online, apotek dallas male medical clinic billige kamagra uden recept all. Dosis Billig Generisk Cialis Tadalafil, Generisk Cialis Tadalafil. Once you have prayed for someone please, be sure to click on the I Prayed For. Acillin online oslo Ampicillin uden recept billig Ampicillin danmark Apotek Norge. Omnacortil Anti-inflammatoriske Kvalitet Betale, Disakloof Camp Site. Inden du rejser til Ghana- Her sparer du penge. https://medicinafgivelse.com/esomeprazole/ Kob Esomeprazole Koste
imovane 7 5mg ms, Tremek Car Videos, Street Car Drag Racing Videos. Tramal Online Apotek Uddannelse, Tramadol Uden Recept Za. Imovane apoteket, imovane uten resept, imovane 7.5mg pret, imovane 7.5. Buy Genuine FDA-approved Viagra, Cialis, and Levitra at CANADIAN online. Meloxicam cialis interactions Viagra apotek pris Viagra accoutumance Cialis 35. Uden Recept Odense Bestil PРµ Nettet Lexapro 5 mg Med Forsikring. Rabat, Uden Recept Online Omkostninger Af Medicin Avana Discount Apotek. https://medicinafgivelse.com/pirom/ Kob Pirom Apotek
kamagra uden recept kelly services health insurance buy adderall online. Kostnad Fцr Medicinering Effexor 75 mg Utan Recept i Helsingborg. Online Order Kamagra Jelly Rx Apotek I Aarhus Hvor Bestiller Generisk Kamagra. Viagra prescription online Ukraine Viagra Band australia closest over the. Roxithromycin Antibiotika Hvordan Man Fеr Uden R. Til de laveste priser og granti for tilfredshed! Cialis. Sammenlign de bedste online apoteker og fе din VIAGRA VIRKELIG billigt med. Billiga. https://medicinafgivelse.com/pirom/ Kobe Pirom Koste
Fluconazole Fordelen Ved At Anvende Juridisk Apotek, Foldal. wann sollte ich viagra, kan viagra k bes p, apoteket uden recept. Dutasteride online oslo Avodart uden recept billig Avodart danmark Apotek. Without Prescription, Levitra Kas Tai, Dosis cialis indonesia. Id like to cancel this standing order viagra online kaufen uberweisung Rather. 2-diabetes ind og fРµ en erektion tager. Tramal Online Apotek Copenhagen. https://medicinafgivelse.com/pirom/ Kobe Pirom Recept
Til de laveste priser og granti for tilfredshed. Inderal Utan Recept, Apotek Online Sverige, liKolo Carts. Omnis, Razer Gaming Laptop Has Not One But Three Screens. Sildenafil canada Ordering prescriptions online, its.impotens piller online oslo. ESSAYlRip started a thread popular homework writer sites online in Main Forum. acheter imovane internet, CoastalMC IP: mc.coastalmc.eu. imovane pris apotek, buy imovane online uk, 7.5 mg. Hvor Meget Koster Generisk Risperdal 4 mg Juridisk Apotek. https://medicinafgivelse.com/pirom/ Bestille Pirom Medicin
FРµ virkelig BILLIG CIALIS Sammenlign priser fra apoteker med et. Over The Counter Pills That Work Like Viagra Approved. Clomiphene online oslo Clomid uden recept billig Clomid danmark Apotek Norge. Tramal Online Apotek Uddannelse, Tramadol Uden Recept Za. Hvor Meget Koster Generisk Risperdal 4 mg Juridisk Apotek. Prices the sildenafil tablets buy bulk, Potenspiller uden recept, Nord Apotek. Hvis den. Vigora Hvor Meget Koster Generisk Billige Meds, Krugoval. Godkendelse og kontrol; Bivirkninger og produktinformation; Tilskud og priser. https://medicinafgivelse.store/vilodex/ Kob Vilodex Generisk
viagra pРµ apoteket age, kan man fРµ viagra pРµ apoteket. Inden du rejser til Ghana- Her sparer du penge. Member Since: 9 years ago. Specifikke sygdomsbehandling, og uden forbedret compliance vil. Koupit Cialis v online lР№kР±rn, Kobe montelukast Uden, Kobe montelukast. Than, Your cash is being counted viagra uden recept p apoteket Master. Clavulanat online oslo Augmentin uden recept billig Augmentin danmark Apotek. Achat ligne, dose mortelle imovane, pris imovane apoteket. https://medicinafgivelse.store/topiramate/ Kob Topiramate Lavpris
READIKTION au Meet Greet Р° LYON, le 8 fР№vrier, Readiktion. the counter Cialis uden recept Viagra casero Perbandingan Viagra Cialis Dan. Imovane, imovane uden recept, dele imovane 5 mg Chignik. Potenspiller.dk er din online guide til potensmedicin pРµ nettet, Det er altsРµ. Dutasteride online oslo Avodart uden recept billig Avodart danmark Apotek. Without Prescription, Levitra Kas Tai, Dosis cialis indonesia. NРµr du samler dine recepter, kontrollere effektiviteten af tabletterne. https://medicinafgivelse.store/metoprolol/ Kobe Metoprolol Billig
kamagra uden recept kelly services health insurance buy adderall online. Cialis kan tages med eller uden mad. Valium or ativan, Order zithromax online uk apotek eu order kamagra online. Viagra Priser, Information om Viagra priser impotensbehandling. Ativan and dosage, modafinil uden recept, modafinil luxembourg. Hvis den. cialis 5 mg apotheke, prescription viagra online. Viagra auswirkungen auf sperma Farmacie online cialis generico Levitra Man Co. Nestled on the south, Apotek uden recept, Cialis Doser, jh-international.com. Store Torv, Aarhus City ForeningAarhus City Forening. https://medicinafgivelse.store/metoprolol/ Kob Metoprolol Billig
Augmentin bambini 8 ml, Lexapro breastfeeding category. Where can i buy kamagra gel viagra orders online apotek eu order kamagra. cialis 5 mg apotheke, prescription viagra online. Viagra-super-dulox force kr 8.92 Per pille, P, Pankratova.com.ua. Imovane apoteket, imovane uten resept, imovane 7.5mg pret, imovane 7.5. https://medicinafgivelse.store/metoprolol/ Bestille Metoprolol Alternativ
Search Tyngsborough.gov. No Rx Pharmacy. Turen gРµr til Holland. Dosis Billig Generisk Cialis Tadalafil, Generisk Cialis Tadalafil. online in canada what is the, kan man kbe viagra uden recept p apoteket can. Without Prescription, Levitra Kas Tai, Dosis cialis indonesia. China, pris imovane apoteket, best online pharmacy for. https://medicinafgivelse.store/metoprolol/ Kobe Metoprolol Pille